جستجو 
اورلب میلگرد چیست و چه کمکی به پروژه‌های ساخت‌وساز می‌کند؟
میلگردها از جمله مقاطع فولادی پرکاربرد است که برای مسلح کردن بتن و افزایش مقاومت کششی آن استفاده می‌شود. اما نکته چالش‌برانگیز این مقاطع تقویتی این است که میلگردها تنها در طول مشخص حداکثری دوازده متری تولید می‌شود و برای استفاده در برخی از قسمت‌های سازه‌ها در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی، ممکن است طول میلگردها کم باشد که در این صورت برای برطرف کردن مشکل، از اورلب میلگرد (rebar overlap) یا همپوشانی میلگرد استفاده می‌کنند. در این مقاله از مجله محک استیل، درباره اورلپ میلگرد بیشتر توضیح داده‌ایم. با ما همراه باشید.
اورلب میلگرد چیست؟
اورلب میلگرد یا همان اورلب، به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن دو میلگرد با اندازه و طول مشخص و به شکلی موازی، از طول روی هم قرار گرفته و با سیم آرماتوربندی به هم بسته می‌شود. هدف از انجام این پروسه این است که نهایتا این دو میلگرد مانند یک میلگرد بلندتر عمل کند و نیروهای کششی بدون هیچ ضعفی و به‌طور کاملا ایمن، از میلگردی به میلگرد دیگر منتقل شود و ایمنی و پایداری سازه نیز در محل اتصالات افت پیدا نکند.
مزایای رعایت طول اورلب میلگرد
اورلب میلگرد تنها محدود به اتصال میلگردها به هم نیست، بلکه فرآیندی است که به نوبه خود موجب مقاوم شدن و ایمن‌سازی هرچه بیشتر سازه‌ها می‌شود. رعایت طول اورلب میلگرد مزایای زیر را به دنبال دارد:
- تقویت اتصال بین میلگردها
- انتقال مناسب نیروهای داخلی
- تقویت سازه در برابر زلزله و جلوگیری از شکستن موضعی در بخش‌هایی از سازه
عوامل تاثیرگذار روی طول اورلب میلگرد
خوب است بدانید طول اورلب میلگرد تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد که در جدول زیر این متغیرها و نحوه تاثیر آن‌ها را برای‌تان آورده‌ایم.
| عامل تاثیرگذار بر طول اورلب میلگرد | نحوه تاثیر |
| نوع نیرو وارده و جایگاه میلگرد | میلگرد در ناحیه کششی نسبت به ناحیه فشاری اورلب بیشتری نیاز دارد. |
| نوع بتن | هرچه مقاومت بتن بیشتر باشد، طول اورلب میلگرد کم‌تر خواهد بود. |
| قطر میلگرد | هرچه قطر آرماتور بیشتر باشد، طول اورلب میلگرد بیشتر خواهد بود. |
| جایگاه اتصال | در فونداسیون و تیر، می‌بایست اتصال در نقاطی با تنش کم‌تر صورت گیرد. |
| کیفیت میلگرد | هرچه میلگرد با کیفیت‌تر و استانداردتر باشد، ایمنی سازه و کارایی و کیفیت اتصال اورلب بهتر خواهد بود. |
روش های محاسبه طول اورلب میلگرد
برای محاسبه طول اورلب میلگرد که یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین مولفه‌ها برای اتصال میلگردهاست، دو روش اصلی وجود دارد که در ادامه هریک را شرح داده‌ایم.
1. روش آیین‌نامه‌ای محاسبه طول اورلب میلگرد
در روش آیین‌نامه‌ای برای محاسبه طول اورلب میلگرد که روشی ایمن و دقیق است، این طول را بنابر عوامل زیر تعیین می‌کنند:
- قطر و ابعاد میلگرد
- موقعیت میلگرد
- مقاومت بتن
- نوع بارگذاری
- شرایط محیطی
2. روش تجربی برای محاسبه طول اورلب میلگرد
با استفاده از این روش برای محاسبه طول اورلب میلگرد که به آن روش کارگاهی هم گفته می‌شود، در مواقعی که روش آیین‌نامه‌ای برای طول اورلب میلگرد در دسترس نباشد، طول اورلب میلگرد را به صورت تخمینی و تقریبی محاسبه می‌کنند. در این روش مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده، قطر میلگرد است.
توجه:
در روش کارگاهی معمولا میزان همپوشانی میلگردها، بین 50 تا 80 برابر قطر میلگرد در نظر گرفته می‌شود.
انواع اورلب میلگرد
مهندسین پروژه‌های ساختمانی بسته به مقطع، موقعیت و قیمت میلگردها و هم‌چنین محل استفاده و نوع نیروهایی وارد بر سازه، نوع اورلب میلگرد و روش آن را انتخاب می‌کنند.
توجه:
هرقدر ابعاد میلگرد بزرگ‌تر و تعداد وصله‌ها کم‌تر باشد، هزینه کلی پروژه کم‌تر خواهد شد.
در ادامه راجع‌به انواع اورلب میلگرد توضیح داده‌ایم.
1. اورلب میلگرد در فونداسیون
از آن‌جایی که فونداسیون وزن سازه را به زمین منتقل می‌کند، اساسی‌ترین بخش ساختمان محسوب می‌شود و می‌بایست آرماتورهای مورد استفاده در آن از نظر مقاومت و پایداری، شرایطی ایده‌آل داشته باشد. نکته حائز اهمیت در اورلب فونداسیون این است که ابعاد فونداسیون عموما بیشتر از طول تنها یک شاخه میلگرد بوده و لازم است میلگردها را برای اورلپ فونداسیون، در جهت افقی به هم وصل نمایند. روش همپوشانی میلگرد در فونداسیون به این شکل است که دو میلگرد را در قسمتی از مسیر روی هم قرار داده و سپس به وسیله سیم آرماتوربندی محکم می‌بندند.
نکته قابل توجه در فرآیند اورلب میلگرد در فونداسیون این است که این عملیات در زیر ستون‌ها می‌بایست در فاصله‌ای از نقطه اصلی بارگذاری انجام شود که سازه هنگام بتن‌ریزی آسیب نبیند. انتخاب محل مناسب همپوشانی میلگردها موجب انتقال درست نیروها و استحکام نهایی سازه خواهد شد.
2. اورلب میلگرد در ستون
وظیفه ستون‌های یک ساختمان گرفتن وزن سازه از دیگر قسمت‌ها مانند سقف و تیر و انتقال آن به فونداسیون است و باید مقاوم باشد تا ضریب ایمنی سازه را افزایش دهد. زمانی که طول آرماتور برای استفاده در ستون‌های بتنی کافی و مناسب نیست، مهندسین پروژه استفاده از اورلپ میلگرد را برای اتصال میلگردها به هم پیشنهاد می‌کنند. اورلب میلگرد در ستون باید در نیمه میانی صورت پذیرد تا فشارهای وارده ستون را تصعیف نکند.
نکته:
طبق ضوابط آیین‌نامه‌ای در صورتی که اتصال خارج از هسته مرکزی باشد، می‌بایست طول اورلب دو برابر شود.
3. اورلب میلگرد در تیرها
تیر وظیفه انتقال بار سقف و دیوار به ستون را بر عهده داشته و بنابراین، به میلگرد با طول زیاد نیاز دارد، این در حالی است که همان‌طور که گفتیم، طول میلگرد محدود است. در نتیجه در قسمت تیرها هم استفاده از اورلب میلگرد مورد توجه قرار می‌گیرد. اتصال میلگردها به هم برای استفاده در تیر باید در محل‌هایی با خمش و فشار کم‌تر انجام شود. طبق این نکته و بر اساس آیین‌نامه‌های معتبر در زمینه اورلب میلگرد در تیر، قسمت یک‌سوم میانی دهانه میلگردهای بالا و یک‌دوم میلگردهای پایین، مناسب‌ترین محل اورلب تیر سازه است.
روش های اتصال میلگردها در اورلب میلگرد
اتصال یا همپوشانی میلگردها به هم با سه روش اتصال میلگردها با سیم، اتصال با جوشکاری و اتصال مکانیکی ممکن است. در ادامه هر روش را برای‌تان توضیح می‌دهیم.
1. اورلب میلگرد از طریق اتصال با سیم
رایج‌ترین روش اورلپ میلگرد همپوشانی آرماتورها با استفاده از سیم مخصوص این کار است. در این روش، دو میلگرد را با سیم اتصال در نقش نگهدارنده به هم گره زده و در جای خود ثابت می‌کنند. لازم است بدانید در این روش سیم نباید هیچ فشاری را تحمل کند، بنابراین پیش از بتن‌ریزی باید از تطابق دقیق طول اورلپ میلگرد با جدول اورلب میلگرد مطمئن شد.
2. اورلب میلگرد با جوشکاری یا فورجینگ
برای اتصالات میلگردهایی با استانداردهای مورد نیاز برای جوش دادن، در قسمت‌هایی که به پایداری و استحکام بیشتری نیاز است، مثلا در محل ستون‌ها، میلگردها را با جوش دادن به هم وصل می‌کنند تا اتصالی مطمئن‌تر در محل‌های حساس ایجاد شود. این کار فورجینگ میلگرد نام دارد. در روش فورجینگ، دو میلگرد را طوری جوشکاری می‌کنند که در نقطه همپوشانی، کاملا ثابت به هم متصل شود.
3. اتصال مکانیکی میلگردها
برای اتصال میلگردهایی با قطر بیشتر و در پروژه‌ها یا قسمت‌هایی از سازه با نیاز به استحکام زیاد مانند فونداسیون، تیر، ستون و دیوارها، از روش مکانیکی استفاده می‌شود. برای اتصال مکانیکی آرماتورها سیم یا جوشکاری مورد استفاده نیست، بلکه از کوپلر استفاده می‌شود که در اصل قطعه‌ای فلزی است و دو میلگرد را درون خود نگه می‌دارد. انواع کوپلرها شامل کوپلر استاندارد، کوپلر جوشی، کوپلر تبدیل و کوپلر انتهایی است.
اورلب میلگرد از نظر استانداردها
فرآیند اورلب میلگرد راه‌حلی مهندسی برای میلگردگذاری در بخش‌هایی است که برای آن‌ها به میلگرد با طول بیشتر از 16 متر نیاز دارند.
گفتنی است استاندارد و آیین‌نامه بین‌المللی ACI 318 و Eurocode 2، فرآیند اورلب را برای بیشتر کردن طول میلگرد جهت استفاده در قسمت‌هایی که به میلگرد با طول زیاد نیاز است، توصیه می‌کند و طبق این استانداردها، حداقل طول همپوشانی به عواملی مانند فاکتورهای زیر بستگی دارد:
- قطر میلگرد
- نوع بتن
- موقعیت سازه
کلام آخر محک استیل درباره اورلب میلگرد
در این مقاله از مجله محک استیل درباره فرآیند اورلب میلگرد، مزایا و تاثیرات آن گفتیم و نحوه محاسبه طول اورلب میلگرد را نیز ذکر کردیم. برای این‌که اورلپ میلگرد و اتصالات دو آرماتور به هم موفقیت‌آمیز باشد، لازم است میلگرد کیفیت و استانداردهای بسیار خوبی داشته باشد. میلگردهایی که در تست‌های کشش نتایج مثبتی نشان داده است، هنگام اورلب در محل اتصال مقاومت بهتر و بیشتری داشته و از این جهت به افزایش مقاومت سازه و هم‌چنین کنترل هزینه‌های پروژه کمک کرده است.
سوالات متداول
1. اورلپ در لغت به چه معناست؟
اورلپ لغتی انگلیسی به معنای همپوشانی و تداخل است.
2. طول همپوشانی چیست؟
طول همپوشانی در اصل طول مورد نیاز برای همپوشانی دو میلگرد جهت انتقال بار از یک میلگرد به میلگرد دیگر است.
3. دو عامل موثر روی مشخص کردن طول اورلب میلگرد چیست؟
اندازه و ابعاد میلگرد و نوع کاربرد آن.
4. در صورت رعایت نکردن طول همپوشانی چه اتفاقی خواهد افتاد؟
در این صورت انتقال بار دچار اختلال و مشکل شده که این امر نهایتا به پایین آمدن مقاومت و ایمنی سازه و آسیب آن خواهد شد.
5. اورلب میلگرد در تیر و ستون در چه نقاطی صورت می‌گیرد؟
برای اتصال دو میلگرد در تیر و ستون نقاطی انتخاب می‌شود که تنش خمشی پایین‌تری دارد. مثلا درمورد تیرها این امر نزدیک به تکیه‌گاه و برای ستون‌ها در محدوده پایین‌تر از محل وصله صورت می‌گیرد.
6. در صورتی که قطر دو میلگرد با هم متفاوت باشد، اورلپ میلگرد چگونه انجام می‌شود؟
در صورت متفاوت بودن قطر میلگردها، طول اورلب را بر اساس قطر میلگرد کوچک‌تر تعیین می‌کنند. ضمنا در این شرایط کارشناسان باید حتما به جدول اورلب میلگرد و آیین‌نامه‌های مربوطه مراجعه نمایند تا کار اتصال به دقیق‌ترین شکل ممکن انجام شود.
