0 تا 100 میلگرد گذاری در فونداسیون
فونداسیون (Foundation) یا پی، یکی از اجزای اصلی هر سازه است که وظیفه انتقال بارهای ناشی از وزن سازه و نیروهای وارد بر آن به زمین را بر عهده دارد. فونداسیون بهعنوان پایه ساختمان عمل میکند و برای پایداری، ایمنی و عملکرد درست سازه در برابر نیروهای مختلف از آن استفاده میشود. فونداسیون بار ناشی از وزن سازه و نیروهای جانبی (باد، زلزله، فشار خاک) را به زمین منتقل میکند.
انواع فونداسیونها
فونداسیونها با توجه به نوع سازه، نوع خاک، و شرایط محیطی به دو دسته کلی تقسیم میشوند:
1- فونداسیونهای سطحی (Shallow Foundations):
مناسب برای سازههایی که خاک زیرین دارای مقاومت کافی است و بار سازه کم یا متوسط است و به سه دسته تقسیم میشود:
- پی منفرد: برای ستونهای تکی.
- پی نواری: برای دیوارها یا ردیف ستونها.
پی گسترده: برای کل سطح سازه.
2- فونداسیونهای عمیق (Deep Foundations):
زمانی که خاک سطحی مقاومت کافی ندارد، از فونداسیون عمیق استفاده میشود. انواع فونداسیون عمیق بهصورت زیر دستهبندی میشود:
- شمعی: بهمنظور انتقال بارهای سنگین از سازه به لایههای سنگی موجود در اعماق زیاد مورد استفاده قرار میگیرد. در این نوع فونداسیونها، انتقال بار اعمال شده از طرف ستونهای سازه توسط چند عضو عمودی به نام شمع صورت میگیرد.
- دیوارهای پایهای: این فونداسیون دارای ستون عمودی و سطح مقطعی بزرگتر از شمع است. این نوع فونداسیون برای انتقال بارهای بزرگ مورداستفاده قرار میگیرد. عمق قرارگیری فونداسیونهای پایهای کمتر از فونداسیون شمعی است.
اجزای فونداسیون
فونداسیون مانند هر سازه دیگری از اجزای مختلفی تشکیل شده که در ادامه هر یک را با توضیحات بررسی میکنیم:
- بتن مگر: لایهای از بتن کمعیار برای ایجاد سطحی صاف و تمیز زیر فونداسیون اصلی.
- میلگرد: میلگردها برای تقویت بتن و افزایش مقاومت کششی استفاده میشوند.
- بتن اصلی فونداسیون: بتن اصلی فونداسیون بار اصلی سازه را تحمل و به زمین منتقل میکند.
- عایق: برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و تخریب فونداسیون نیاز است تا زهکشی انجام شود و عایق داشته باشد.




نحوه اجرای میلگرد گذاری در فونداسیون
اجرای میلگرد گذاری در فونداسیون بسته به نوع آن (نواری، گسترده یا شمعی) متفاوت است. هر نوع، روش میلگردگذاری باید بهگونهای طراحی و اجرا شود که بتواند نیروهای وارده را بهخوبی به زمین منتقل کند و استحکام سازه را تضمین نماید. در ادامه، روشهای میلگرد گذاری در فونداسیون های متفاوت به صورت مختصر توضیح داده شده است:
1- میلگرد گذاری در فونداسیون نواری
فونداسیون نواری بهصورت نوارهای بتنی در زیر دیوارها یا ستونها اجرا میشود. میلگرد گذاری در فونداسیون نواری یکی از مراحل بسیار مهم در ساخت سازه است. این مرحله به طور مستقیم بر روی استحکام و مقاومت فونداسیون در برابر نیروهای وارده تاثیرگذار است. در ادامه به بررسی روشهای میلگرد گذاری در فونداسیون نواری میپردازیم:
1- میلگردهای طولی (کششی)
میلگردهای طولی در پایین و بالای نوارهای بتنی قرار میگیرند تا تنشهای کششی ناشی از خمش را تحمل کنند. در این روش تعداد و قطر میلگردها بر اساس محاسبات سازهای تعیین میشود.
2- میلگردهای عرضی (خاموت یا سنجاقی)
میلگرد گذاری عرضی برای مقاومت در برابر برش و تثبیت میلگردهای طولی استفاده میشود و معمولاً بهصورت عمود بر میلگردهای طولی و با فاصله حدود 20 تا 30 سانتیمتر قرار میگیرند.
3- اجرای شبکه میلگردی
در این روش میلگرد گذاری شبکهای از میلگردهای طولی و عرضی در پایین و بالای نوار تشکیل میشود و از خرکها برای حفظ فاصله بین دو شبکه استفاده میشود.
نکات مهم در میلگرد گذاری فونداسیون نواری
- قطر میلگردها: قطر میلگردها باید مطابق با محاسبات سازهای و نقشهها انتخاب شود.
- فاصله بین میلگردها: فاصله بین میلگردها نیز باید مطابق با نقشهها رعایت شود.
- خاموتها: خاموتها بهصورت عمودی به میلگردهای طولی بسته میشوند و فاصله بین آنها نیز باید طبق نقشه باشد.
- پوشش بتنی: حداقل فاصله بین شبکه میلگرد تا لبه داخلی قالب (پوشش بتنی) باید رعایت شود.
- اتصالات میلگردها: تمام اتصالات میلگردها باید با سیم مفتولی محکم بسته شود.
- کنترل کیفیت: در حین اجرای کار، به طور مرتب کیفیت کار را کنترل کنید تا از صحت اجرای کار اطمینان حاصل شود.
میلگرد گذاری در فونداسیون گسترده
میلگرد گذاری در فونداسیون گسترده یکی از مراحل بسیار مهم در ساخت سازه است. این مرحله به طور مستقیم بر روی استحکام و مقاومت فونداسیون در برابر نیروهای وارده تاثیرگذار است. فونداسیون گسترده یک دال بتنی ضخیم است که بار کل سازه را روی سطح بزرگی از خاک توزیع میکند و اغلب در ساختمانهای سبک و متوسط استفاده میشود.




شبکه میلگردی دوطرفه
حین اجرای شبکه میلگردی دوطرفه، دولایه میلگرد (شبکه بالا و پایین) بهصورت متعامد در طول و عرض دال قرار میگیرند. فاصله میلگردها معمولاً 15 تا 30 سانتیمتر است. تمام اتصالات میلگردها را با سیم مفتولی محکم ببندید. اطمینان حاصل کنید که هیچ قسمتی از شبکه میلگرد شل نباشد.
قرار دادن شبکه میلگرد در قالب
شبکه میلگرد ساخته شده را با دقت در داخل قالب فونداسیون قرار دهید. به این نکته توجه کنید که حداقل فاصله بین شبکه میلگرد تا لبه داخلی قالب (پوشش بتنی) رعایت شود.
میلگرد گذاری در فونداسیون شمعی
میلگرد گذاری در فونداسیون شمعی یکی از مراحل بسیار مهم در ساخت سازههایی است که بر روی شمعها بنا میشوند. شمعها بهعنوان تکیهگاههای عمودی، بار ساختمان را به لایههای مقاومتر خاک منتقل میکنند. میلگرد گذاری در این نوع فونداسیونها به دلیل شرایط خاص و تنوع در طراحی شمعها، کمی پیچیدهتر از فونداسیونهای نواری یا گسترده است. روش میلگرد گذاری در فونداسیون شمعی بهصورت زیر است:
- نقشههای اجرایی فونداسیون شمعی شامل جزئیات کامل درباره قطر و تعداد میلگردهای طولی و عرضی، نوع خاموتها، فاصله بین آنها و نحوه اتصال به شمعها است.
- میلگردهای طولی بهصورت عمودی در طول شمع قرار داده میشوند.
- میلگردهای عرضی (خاموت یا مارپیچ) بهصورت دورپیچ یا حلقوی برای نگهداشتن میلگردهای طولی استفاده میشوند.
- در قسمت بالای شمع، شبکهای از میلگردها قرار میگیرد تا بار ستون را به شمعها منتقل کند.
- میلگردهای شمع به شبکه میلگردی سرشمع متصل میشوند.
- استفاده از کوپلر یا طول گیرایی مناسب برای اتصال
نکات مهم در میلگرد گذاری فونداسیون شمعی
- اتصال به شمعها: اتصال محکم میلگردهای فونداسیون به میلگردهای تعبیه شده در سر شمعها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
- پوشش بتنی: حداقل پوشش بتنی برای محافظت از میلگردها در برابر خوردگی باید رعایت شود.
- نوع شمع: نوع شمع (پیشساخته یا درجا) بر روی روش اتصال میلگردها و جزئیات میلگرد گذاری تاثیرگذار است.
- بارهای وارده: بارهای وارده به فونداسیون شمعی بر روی قطر و تعداد میلگردها و همچنین فاصله بین آنها تأثیرگذار است.
- توجه به تراز و عمود بودن میلگردهای شمع.
- کنترل کیفیت جوش یا اتصالات مکانیکی.
- رعایت طول همپوشانی برای میلگردهای بلند.
مقایسه روشها در میلگرد گذاری در فونداسیونهای مختلف
در جدول زیر روشهای مختلف میلگرد گذاری در فونداسیون را با هم مقایسه و بررسی میکنیم:
نوع فونداسیون | ویژگی میلگرد گذاری | چالشها | تجهیزات خاص |
نواری | طولی و خاموتی | کنترل ترک | خرک و خاموت |
گسترده | شبکه دوطرفه | ایجاد فاصله مناسب بین شبکهها | اسپیسر و خرک |
شمعی | قفسه میلگردی | نصب قفسهها در عمق زیاد | دستگاه نصب شمع |




میلگردگذاری در گوشه های فونداسیون
اجرای میلگرد گذاری در گوشههای فونداسیون یکی از کارهای حساس و حیاتی در سازههای بتنی است، زیرا این نواحی معمولاً تحت تنشهای پیچیدهتر (کششی، برشی و خمشی) قرار میگیرند. رعایت اصول صحیح در این بخش میتواند از ایجاد ترک و شکستگی جلوگیری کند و استحکام سازه را تضمین نماید. در ادامه به برخی از اصول مهم در این زمینه میپردازیم:
نکات میلگردگذاری در گوشهها
- تمرکز تنشها: گوشهها معمولاً نقاطی هستند که تنشهای کششی و خمشی بهشدت متمرکز میشوند؛ بنابراین، تقویت این مناطق با آرماتوربندی مناسب ضروری است.
- توزیع یکنواخت تنشها: آرماتوربندی مناسب در گوشهها به توزیع یکنواخت تنشها کمک کرده و از ایجاد ترکخوردگی در بتن جلوگیری میکند.
- افزایش مقاومت خمشی: آرماتورهای خم شده در گوشهها، مقاومت خمشی فونداسیون را به طور قابلتوجهی افزایش میدهند.
اصول اجرای میلگرد گذاری در گوشهها
اصل اول استفاده از میلگردهای خم شده است. میلگردهای طولی باید در ناحیه گوشهها بهصورت خمیده به کار روند تا بتوانند تنشهای خمشی را بهخوبی تحمل کنند. زاویه خمشدن میلگردها بر اساس نقشههای اجرایی و محاسبات سازهای تعیین میشود.
اصل دوم استفاده از میلگرد خم شده در گوشه فونداسیون است. افزایش تراکم آرماتور: در ناحیه گوشهها، تراکم آرماتورها باید افزایش یابد. این کار با کاهش فاصله بین میلگردها یا افزایش قطر آنها انجام میشود.
اصل سوم استفاده از خاموتهای اضافی در ناحیه گوشهها، بهمنظور مهار بهتر میلگردها و افزایش مقاومت خمشی است.فاصله بین خاموتها در این ناحیه باید کمتر از سایر قسمتهای فونداسیون باشد.
طبق اصل چهارم تمام اتصالات میلگردها در ناحیه گوشهها باید بهصورت محکم و با استفاده از سیم مفتولی انجام شود. از جوشکاری برای اتصال میلگردها در این ناحیه خودداری کنید، زیرا جوشکاری ممکن است باعث کاهش مقاومت میلگردها شود.
و در نهایت طبق اصل پنجم حداقل پوشش بتنی برای میلگردها در گوشههای شناژ باید حتماً رعایت شود تا از خوردگی میلگردها جلوگیری شود.
روشهای اجرای میلگرد گذاری در گوشه های فونداسیونهای مختلف
در گوشهها میلگردهای طولی دو نوار با خم مناسب به یکدیگر متصل میشوند. خاموتها در گوشهها بافاصله نزدیکتر از سایر بخشها نصب میشوند (20 سانتیمتر یا کمتر).
میلگرد گذاری در گوشه های فونداسیون گسترده
در شبکه میلگردی بالا و پایین، میلگردهای طولی و عرضی باید با خم مناسب در گوشهها امتداد یابند. میلگردهای تقویتی مورب در زیر یا بالای گوشهها برای مقاومت بیشتر اضافه میشوند. برای جلوگیری از باز شدن شبکه، از گیرههای فلزی یا پلاستیکی استفاده میشود.
میلگردگذاری در گوشه های فونداسیون شمعی
میلگردهای قفسه شمع و سرشمع باید در گوشهها بهدرستی متصل شوند.از میلگردهای اضافی و خاموتهای بسته برای تقویت نواحی گوشه سر شمع استفاده میشود.
نکات اجرایی میلگرد گذاری در گوشه های فونداسیون
میلگردهای گوشه باید حداقل 3 تا 5 سانتیمتر پوشش بتن داشته باشند تا از خوردگی محافظت شوند. فراموش نکنید که برای نگهداشتن میلگردها در موقعیت صحیح و جلوگیری از جابهجایی در زمان بتنریزی از خاموتهای مناسب استفاده کنید. همچنین برای بستن میلگردهای گوشه دقت کنید که باید با سیم مفتول محکم به همبسته شوند تا در طول اجرا و بتنریزی جابهجا نشود و در نهایت خمها باید طبق استاندارد و با دستگاههای مناسب (مانند دستگاه خم میلگرد) اجرا شوند و حتماً گوشهها توسط مهندس ناظر بررسی شوند تا از اجرای صحیح و رعایت اصول اطمینان حاصل شود.
اجرای صحیح میلگرد گذاری درگوشه های فونداسیون به مقاومت و طول عمر سازه کمک میکند و از مشکلاتی نظیر ترکخوردگی و ناپایداری جلوگیری خواهد کرد.




ابزارها و تجهیزات مورد نیاز برای میلگرد گذاری در فونداسیون
برای اجرای صحیح و ایمن میلگرد گذاری در فونداسیون، استفاده از ابزارها و تجهیزات مناسب الزامی است. این ابزارها به بهبود کیفیت اجرا، صرفهجویی در زمان و کاهش خطا کمک میکنند. در زیر، لیستی از ابزارها و تجهیزات مورد نیاز برای میلگرد گذاری در فونداسیون آورده شده است.
ابزارهای خم و برش میلگرد
این ابزارها برای تنظیم طول و شکل میلگردها طبق نقشههای اجرایی استفاده میشوند:
دستگاه برش میلگرد شامل قیچی میلگردبر (دستی یا برقی) برای برش میلگردها با قطرهای مختلف، دستگاه برش اتوماتیک برای برش دقیق و سریع میلگردها در پروژههای بزرگ، دستگاه خمکن میلگرد، دستگاه خمکن دستی؛ برای خمکردن میلگردهای با قطر کوچک، دستگاه خمکن برقی یا هیدرولیکی؛ برای خمکردن میلگردهای سنگین و با قطر بالا.
ابزارهای اتصال میلگردها
این ابزارها برای بستن یا اتصال میلگردها به یکدیگر استفاده میشوند:
سیم مفتول (سیم آرماتوربندی)؛ برای اتصال میلگردها به یکدیگر.
انبردست یا دمباریک؛ برای گرهزدن سیم مفتول به میلگردها.
گرهزن برقی یا دستی؛ ابزار نیمه اتوماتیک یا اتوماتیک برای گرهزدن سریع و یکنواخت سیم مفتول.
تجهیزات نگهدارنده و تثبیت میلگرد
برای تثبیت و جلوگیری از جابهجایی میلگردها در حین اجرا و بتنریزی:
اسپیسر (فاصلهدهنده میلگرد) پلاستیکی یا بتنی، برای حفظ فاصله یکنواخت بین میلگردها و قالب.
خرک فلزی یا پلاستیکی برای حفظ فاصله بین شبکههای میلگرد بالا و پایین.
پایههای نگهدارنده (Stand) برای نگهداشتن میلگردهای طولی و عرضی در موقعیت مناسب.
ابزارهای خاص برای پروژههای پیشرفته
در پروژههای بزرگ یا با نیازهای خاص ممکن است از ابزارهای زیر نیز استفاده شود:
دستگاه جوشکاری میلگرد برای اتصال میلگردها در موارد خاص.
دستگاه اتوماتیک آرماتور بندی برای خمکردن، برش و اتصال میلگردها بهصورت یکپارچه.
اسکنر میلگرد برای بررسی محل میلگردها در بتنریزیهای قبلی یا کنترل کیفیت.
استفاده از ابزارها و تجهیزات مناسب در میلگرد گذاری فونداسیون باعث بهبود کیفیت اجرا، کاهش خطا و افزایش ایمنی پروژه میشود. همچنین، نگهداری مناسب و استفاده صحیح از این ابزارها به افزایش طول عمر آنها و صرفهجویی در هزینههای پروژه کمک خواهد کرد.
سخن پایانی در رابطه با میلگرد گذاری در فونداسیون
میلگردگذاری در فونداسیون یکی از مهمترین مراحل در ساخت سازههای بتنی است که نقش کلیدی در تضمین استحکام، پایداری و طول عمر ساختمان ایفا میکند. اجرای دقیق و اصولی این فرآیند، علاوه بر رعایت استانداردهای مهندسی و نکات اجرایی، نیازمند دقت و نظارت کافی است. انتخاب مصالح مناسب، رعایت ضوابط آییننامهای و بهکارگیری ابزارهای تخصصی از جمله عواملی هستند که تاثیر مستقیم بر کیفیت و عملکرد فونداسیون دارند.
در نهایت، میتوان گفت که میلگرد گذاری در فونداسیون به طور صحیح، نهتنها پایهای مستحکم برای تحمل بارهای سازه فراهم میآورد، بلکه از بروز مشکلاتی مانند ترکخوردگی، نشست نامتقارن و تخریب زودهنگام سازه جلوگیری میکند؛ بنابراین، توجه به این مرحله حیاتی، سرمایهگذاری ارزشمندی در مسیر ساخت سازههای ایمن و بادوام به شمار میرود.