میلگرد بستر چیست؟ {کاربردها + انواع میلگرد بستر}

اولین بار میلگرد بستر در آمریکا ساخته شد و بعد به کشورهای دیگر هم صادر شد. حالا یکی از محصولات کارخانه‌های تولید فولاد ایرانی میلگرد بستر است. همچنین استفاده از میلگرد بستر در سال 1392 در قوانین ملی ساختمان قرار گرفت. میلگرد بستر بین ردیف‌های دیوار و در داخل ملات قرار می‌گیرد و منجر به افزایش مقاومت دیوار در برابر نیروهای وارده و بالا بردن یکپارچگی ساختمان می‌شود. به همین دلیل استفاده از میلگرد بستر در مناطق زلزله‌خیز بسیار اهمیت دارد.

در این مقاله از مجله محک استیل به سراغ جزئیات بیشتری از میلگرد بستر می‌رویم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

میلگرد بستر چیست؟ 

میلگرد بستر نیروهای خارجی و فشار وارده بر اسکلت سازه را جذب می‌کند و از ترک و تغییر شکل سازه جلوگیری می‌کند. معمولا میلگرد بستر به شکل پیش ساخته تولید می‌شود و در پروژه‌های ساختمانی استفاده می‌شود اما گاهی در حین اجرای پروژه بعد از جوشکاری و آبکاری تهیه و استفاده می‌شود. 

میلگرد بستر از جنس فولاد است و شکل کلی آن چیزی شبیه به مفتول‌های به هم بافته شده است. ضخامت این مفتول‌های بافته شده معمولا 4 میلی‌متر است و از میلگردهایی با پوشش گالوانیزه و یا آج‌دار استفاده می‌شود. علت استفاده از میلگرد با پوشش گالوانیزه محافظت در برابر زنگ‌زدگی و علت استفاده از میلگرد آج‌دار افزایش چسبندگی میلگرد بستر به بتن است. 

کاربرد میلگرد بستر

استفاده از میلگرد بستر بعد از یک زلزله در استان کرمانشاه الزامی شد و در قوانین و مقررات ملی ساختمان ثبت شد. اما چرا باید از میلگرد بستر در ساخت سازه‌های مسکونی، تجاری و صنعتی استفاده شود؟ اولین دلیل لزوم استفاده از میلگرد بستر افزایش مقاومت برشی در دیوارهای آجری و سفالی است. از دیگر دلایل استفاده و کاربردهای میلگرد بستر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مقاومت بالا در برابر ساییده شدن و نیروهای فرسایشی 
• ساخت اتصالات موردنیاز اطراف درگاه‌ها (بازشو) دیوار     
• کنترل ترک‌های ناشی از تغییر شکل‌های حرارتی و جمع‌شدگی بتن 
• افزایش میزان یکپارچگی دیوار
• قابل استفاده در مناطق مرطوب
• بالا بردن شکل‌پذیری خارج از صفحه دیوار
• ضد زنگ‌ بودن و مقاوم در برابر اکسید شدن
• بالا بردن مقاومت لرزشی و دینامیکی دیوار 
• اقتصادی بودن میلگرد بستر  

انواع میلگرد بستر

میلگرد بستر براساس شکل و کاربرد به دو دسته تقسیم می‌شود؛ میلگرد بستر نردبانی و میلگرد بستر خرپایی. هر یک از این میلگردهای بستر براساس شکل هندسی کاربردهای متفاوتی دارند که در ادامه درباره آن‌ها توضیحات مفصلی خواهیم داد.

میلگرد بستر نردبانی

این نوع میلگرد بستر شکلی شبیه نردبان دارد و به همین دلیل میلگرد بستر نردبانی نام‌گذاری شده است. این میلگرد بستر از دو میلگرد بلند موازی تشکیل شده است که میلگردهای نازک‌تر به شکل عمود بر میلگردهای طویل و موازی با هم جوشکاری می‌شود. معمولا این میلگردها از جنس گالوانیزه و یا ضدزنگ هستند تا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم باشد و در نهایت ظاهری شبیه به نردبان ایجاد می‌کند. از میلگرد بستر نردبانی برای تقویت مقاومت دیوار در جهت نیروهای عمود بر صفحه و مقاوم‌سازی دیوارهای داخلی و خارجی استفاده می‌شود.

میلگرد بستر خرپایی

میلگرد بستر خرپایی نوعی دیگر از میلگرد بستر است که مواد اولیه ساخت آن همان مواد اولیه ساخت میلگرد بستر نردبانی است با این تفاوت که میلگردها به شکل خرپا با ظاهر زیکزاگی به هم جوش داده می‌شود. معمولا از میلگرد بستر خرپا در بتن به صورت افقی و یا عمودی استفاده می‌شود. 

نصب میلگرد بستر چگونه است؟

میلگرد یا آرماتور بستر باید به روشی مشخص و با قوانینی خاص نصب شود که در ادامه این طریقه نصب مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین طریقه نصب میلگرد بستر بستگی به اجرای افقی و یا عمودی میلگرد دارد. یعنی اگر میلگرد بستر به شکل افقی مورد استفاده قرار بگیرد نحوه نصب آن با حالت عمودی متفاوت خواهد بود. بنابراین از روش‌های نصب میلگرد بستر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مهار دیوار از طریق نصب میلگرد در کف
• مهار دیوار به‌ دیوارهای برشی از طریق عبور میلگرد از دیوار
• مهار دیوار با نصب میلگرد در ستون
• ایجاد اتصال بین دیوار و ستون
• نصب میلگرد به‌ منظور ایجاد پناه در پشت‌ بام ساختمان
• نصب آرماتور با نبشی‌کشی و انکر بولت 

در ادامه نیز جدولی از مراحل نصب و اجرای میلگرد بستر را آورده‌ایم که به راحتی بتوانید مراحل مختلف نصب را تفکیک و بررسی کنید.

ضوابط اجرای میلگرد بستر

برای اجرای میلگرد بستر در پروژه‌های ساخت و ساز باید یکسری ضوابط و مقررات رعایت شود. این ضوابط و مقررات بین‌المللی است و اجرای آن منجر به عملکرد بهتر میلگرد بستر در بتن می‌شود. این قوانین عبارت است از؛ اندازه سطح مقطع، بدنه آجر، پوشش میلگرد، تعداد میلگرد مورد استفاده، طریقه نصب، رعایت استاندارد تولید محصول و فاصله میلگرد بستر. در ادامه تک‌تک این موارد را توضیح می‌دهیم.

اندازه سطح مقطع

یکی از مهم‌ترین ضوابط مربوط به ساختمان‌سازی و نصب میلگرد اندازه سطح مقطع است. بنابراین قانون میلگرد بستر باید قطر 4 میلی‌متری و عرض 5 یا 11 سانتی‌متری داشته باشد. 

پوشش گالوانیزه 

یکی از ضوابط اجرای میلگرد بستر داشتن پوشش گالوانیزه برای میلگردهاست زیرا این نوع میلگرد مقاومت بیشتری در برابر زنگ‌زدگی و پوسیدگی دارد. در ضمن استفاده از میلگرد بستر آجدار در مناطقی با آب‌وهوای مرطوب لازم است. 

بدنه آجدار میلگرد بستر 

میلگرد آجدار چسبندگی بیشتری نسبت به میلگرد ساده دارد وبه همین دلیل در ضوابط اجرایی نصب میلگرد بستر از میلگرد آجدار استفاده می‌شود زیرا میلگرد آجدار چسبندگی بیشتری به بتن دارد و سطح تماس بیشتری ایجاد می‌کند. 

تعداد میلگرد 

در هر پروژه اجرای میلگرد بستر تعداد آرماتور مورد نیاز اهمیت دارد. همچنین تعداد میلگرد به ارتفاع دیوار و هدف ساخت سازه هم وابسته است. بنابراین هنگام اجرای میلگرد بستر به این موارد دقت کنید. در ضمن طبق ضوابط اجرای میلگرد بستر برای هر 40 سانتی‌متر ارتفاع یک میلگرد بستر لازم است که باید توسط مهندسان اجرایی رعایت شود و اگر دیوار در قسمتی از سازه واقع شده که باید فشار بیشتری را تحمل کند لازم است از میلگرد بیشتری استفاده شود. 

طریقه نصب میلگرد بستر

یکی دیگر از قوانین و مقررات اجرای میلگرد بستر به طریقه نصب آن مربوط است. برای نصب میلگرد بستر باید بعد از جاسازی در بتن به ارتفاع حداقل 5/1 سانتی‌متر پوشیده شود. برای نصب میلگرد بستر و آرماتوربندی از بولت یا تفنگ مخصوص استفاده می‌شود. 

رعایت استاندارد تولید میلگرد بستر

علاوه‌بر نحوه نصب میلگرد بستر باید به رعایت شدن یا نشدن استاندارد تولید میلگرد بستر هم توجه کافی داشته باشید. بنابراین هنگام خرید این محصول به استانداردهای تولید آن توجه کنید.

فاصله میلگرد بستر

میلگرد بستر یا به صورت افقی و یا به صورت عمودی در بتن و یا دیوار جاسازی می‌شود. میزان فاصله میلگرد بستر توسط مهندس طراح ساختمان مشخص می‌شود. اگر میلگرد بستر به صورت افقی جاسازی شود باید فاصله میلگرد بستر در جهات عرض دیوار بین 5/5 تا 15 سانتی‌متر باشد و اگر میلگرد بستر به صورت عمودی جاسازی شود باید فاصله آن 40 تا 60 سانتی‌متر باشد. 

سخن پایانی محک استیل درباره میلگرد بستر

در این مقاله از مجله محک استیل سراغ کاربردها و انواع میلگرد بستر رفتیم. همچنین ضوابط و نحوه نصب میلگرد بستر را توضیح دادیم. استفاده از میلگرد بستر در پروژه‌های ساختمان‌سازی الزامیست بنابراین قبل از اجرای میلگرد بستر این مقاله می‌تواند برای شما مفید باشد.